quinta-feira, 23 de maio de 2013

Apresentasaun Master Plan ZEESM iha Oecusse husi Eis Primeiru Ministru Dr. Mari Alkatiri



Oecusse Husi TOLAS

Ema kuaje atus ba atus halo nakonu salau inkontru Parokia Nossa Senhora do Rosario Oecusse nian iha Numbey ohin dader hodi rona apresentasaun direta husi Dr Mari Alkatiri Eis Primeiru Ministru RDTL kona ba master plan Zona  Espesial Ekonomia Sosial de Merkadu ba Oecusse ka ZEESM.

Apresentasaun nebe lidera husi Dr. Mari Alkatiri ne'e tuir TOLAS nia observasaun antes nee hetan antusiamu makaas husi komunidade nebe hatoo sira nia hanoin liu husi linha komuniasaun sosial hanesan liu husi facebook no blogspot seluk.

Iha visita hodi apresenta Master plan ne'e Dr. Mari Alkatiri konvida Oecusse oan tomak atu fo hanoin, tau hamutuk ideas hare ba future Oecusse atu sai saida ho planu ida ne'e.

Dr. Mari hateten liu tan katak ne'e mehi furak duni, maibe mehi nee so bele realiza wainhira ita hotu servisu hamutuk. Parte seitor Privadu serivu hamutuk ho governu inklui Oecusse oan hotu tengke servisu makaas liu tan, prepara rekursu humanu nebe naton hodi kontribui ba desenvolvementu ida ne'e.

Partisipa iha sorumutu ida ne'e mayoria representante husi suku, sub distrito, adminsitrasaun distrito, departementos sira nia dirijentes no mos sociedade sivil.

RO Atraza, MTK Fo Xamada ba Kompania Sagitarius




Husi  Florencio Ximenes

Dili, Ro Ilha Mandarin ne'ebe govenru kontratu hodi subtitui ro Nakroma ba halo manuntensaun iha Indonesia maibe dadaun ro refere seidauk mai atraka iha portu Dili.
Nune'e Governu liu husi Ministeriu Transporte no Komunikasaun bolu ona xamda ba kompania Sagitarius atu bele subtitui lalais ro Nakroma nebe ba halo manuntensaun iha Indoensia.
Vise-Ministru Transporte no Komunikasaun Flavio Cardoso Nenes hatete, parte governu bolu xamada ona ba kompania Sagitarius hodi hatene defikuldade saida mak sira hasoru dadaun ne'e.

" Ita bolu ona kompania nebe responsabiliza ba ro hodi troka ro Nakroma ba halo manuntensaun atu hatene difikuldade para governu esforsu ajuda kompania ne'e hodi lori ro Ilha Mandarin ne'e lalais." dehan nia iha knaar fatin Kaikoli horiseik.

sexta-feira, 10 de maio de 2013

Master Plan Oe-Cusse; “Portu-Aeroportu Faze Primeiru”


,

Jornal Timor Post - Sesta-Feira, 10 Maiu 2013

Prioridade infraestrutura ba primeira faze iha programa no master plan (Planu Boot) zona espesial iha Oe-Cusse maka portu no aeruportu.

“Ita tau perioridade uluk iha portu no aeroportu tanba wainhira atu implementa infraestrutura iha area seluk ita presiza hatama sasan, tanba ne’e area rua ne’e mak perioridade uluk atu harii,” informa eis primeiru Ministru (PM) ne’e ba jornalista sira, Kinta (09/5) iha rezidensia Farol, wainhira prepara atu hala’o ninia vizita ba Oe-cusse hodi koalia ho komunidade Ou-cusse.

Nia hatutan, husi area rua ne’ebe perioridade ne’e ninia item la hanesan, purtantu, infraestrutura ba portu kona ba kustu 120 mill Euro, no Aeroportu ninia kustu 160 Mil Euro.

“Maibe kustu sira ne’e laos estimasaun governu Timor nian, ita foti kustu sira ne’e husi estimasaun rai liu nian, ne’eduni, ita halo komparasaun ba ita nia rain kustu kiik,” nia sublina. Entertantu, koalia kona ba kompania hira mak sei fo apoiu konstrusaun ba infraestrutura iha zona espesial ne’e, Alkatiri informa iha kompania barak mak sei tama, sira mai husi Eropa no Azia.

Nune’e mos, Eis Primeiru Ministru Dr. Mari Alkatiri iha tempu badak sei hala’o workshop (Seminariu) hodi koalia ho komunidade Oe-Cusse oan. Molok hasoru malu ho komunidade sira iha Distritu Oe-cusse, iha mos grupu avansadu ida ne’ebe apoiu Alkatiri sei lao uluk hodi prepara ajenda no programa sira, atu nune’e seminariu refere la’o ho diak.

“Hau halo enkontru dala hira ona, laos deit ho governu maibe halo mos ho Oe-cusse oan sira iha Dili ne’ebe apoiu husi Ministeriu Estatal para atu tun ba Oe-Cusse iha semana ne’e,” hateten Alkatiri iha ninia rezidensia Farol, Dili. “Hau sei koalia ho autoridade sira hanesan administrador, lider tradisionais, komunitariu no veteranu sira,” nia hatutan.

Liu husi Prezensa ne’e, Alkatiri mos sei halo vizita ba fatin lubuk ida tanba projeitu ne’e integradu ne’ebe sei kobre area lubuk ida, tanba ne’e, Alkatiri hateten, nia tenki halo vizita ba fatin sira ne’e para atu haree besik liu tan kondisoens iha fatin sira ne’e, zona espesial refere iha area 17 mak sei realiza iha ne’eba.

Area infraestrutura sira ne’e sei fahe ba parte rua, ida, ba infraestrutura publikus no ida seluk infraestrutura privadus, infraestrutura publikus preokupa area 23 kompostu husi aeroportu, porto komersial no relreiu, portu ba peskas, sentral produsaun enerjia, redi varia rejional, sentral mini hidrikas, sentral eolokas, sentral fotovoltaikas, sentral biomassa, tratamentu agua, tratamentu esgostos, tratamentu residues, area desportiva, edifisiu administrative ZEESM, habitasoens realojamentu, instalasaun para polisia, instalasaun ba bombeiros, matadouro, merkadu abastesedor, distribuisaun enerjia, distribuisaun gas, telekomunikasoens, no vias de komunikasaun.

Nune’e mos husi infraestrutura privadu perkore, ospital, rehabilitasaun ospital atual otel Resort, Otel negosiu, aparthoteis, eskolas, habitasaun, eskritorius, Zona komersial/merkadu, sentru kultura, sentru espiritual, sentru formasaun, universidade, industria, korreius, no sentru trasnporte.

Infraestrutura ne’ebe sei hala’o iha zona espesial ne’e la’os deit governu meska mak sei kaer maibe iha mos emprejariu estranjeirus lubuk sei involve iha laran. Tanba ne’e, ita hahu agora halo aprosimasaun uluk ho komunidade Oe-Cusse oan sira iha Dili inklui mos sira iha enclave rasik para bele hatene benefisiu husi planu Master ne’e bele fo benefisiu ba ema hotu, tuir nia katak antes atu hahu prosesu implementasaun master plan ne’e hodi bele fo benefisiu ba ema hotu, tuir nia katak, antes atu hahuprosesu implementasaun Master Plan ne’e tenki iha uluk estudu ida ne’ebe klean hodi haree husi impaktu social no ekonomiku, ambiente no mos cultural.

quarta-feira, 8 de maio de 2013

21 Maiu Agora Dr. Mari Alkatiri sei visita Oecusse

Quarta-feira, 8 de Maio de 2013

“Alkatiri: Master Plan Oekusse Sei Kombate Pobreza”

.

Jornal Independente - Kuarta-Feira, 08 Maiu 2013

Eis Primeiru Ministru Dr. Mari Alkatiri hateten, planu master Plan ba Zona espesial ekonomia social merkadu Timor Leste no projeitu pilotu Distritu Oecusse sei halo fundu dezenvolvimentu no kombate pobreza, tanba projeitu ne;e integradu global.

“Retornu ba politiku iha, ekonomiku iha, retornu finanseiru iha no retornu social boot, tanba projeitu nee integradu global,” dehan nia iha farol, Dili (7/5). Nia sei prepara planu no programa inklui dezenu ba master Plan zona espesial ekonomiku merkadu ba projeitu iha Distritu oekusse no Dsitritu seluk ne’ebe halo ho dezenu tekniku internasional.

“Planu no programa barak maka tama hanesan projeitu iha area agrikultura, saide, empregu traballhu no projetu seluk, maibe seitor ida-idak mak sei kaer,” tenik nia. Nia hatutan, Master Plan hanesan dezenu atu hari sidade foun ne’ebe ema rihun 30 to’o rihun 50 mak hela iha ne’eba, ho eskola, ospital, universidade, portu n o aeroportu nivel internasional.

Orsamentu implementasaun Master Plan, Alkatiri dehan, sei uza sistema primeiru faze to’o terseiru faze, estadu investe osan hamutuk U$1.3 ne’ebe bele aumenta no hamenus tanba iha dadus foun no orsamentu mai husi privadu ne’ebe hakarak investe hamutuk biliaun U$2,6.

“Governu investe biliaun U$1,3 no husi privadu biliaun U$2,6, signifika estadu um tersu no osan privadu mak barak liu estadu,” nia informa. Maibe nia hateten, osan estadu ne’e sei iha retornu mak hanesna infra-estrutura, ekonomiku, loke servisu no finanseiru ka osan ne’e sei funan fali hodi selu saida mka sira gasta.

“Fundu 2 mak ita sei halao iha Master Plan mak hanesan fundu dezenvolvimentu no fundu kombate pobreza,” tenik nia. Nune’e, nia mos garante Master Plan ba projeitu pilotu ne’e sei fo retornu ba TL, liu-liu benefisiu ba populasaun Oekusse nia.
.