sábado, 25 de junho de 2011

Supremo Tribunal indeferiu pedido de registo como partido à FRETILIN-Mudança do vice-primeiro-ministro

Díli, 24 jun (Lusa) -- O Supremo Tribunal de Recurso de Timor-Leste indeferiu o registo do movimento "FRETILIN-Mudança" - a que pertence o atual vice-primeiro-ministro, José Luís Guterres - como partido político para concorrer às eleições de 2012.

Por despacho do dia 20, do presidente do Supremo Tribunal, Cláudio Ximenes, a que a Lusa teve hoje acesso, o porta-voz daquele movimento, dissidente do partido histórico timorense FRETILIN, foi notificado do indeferimento do pedido de registo.

O Supremo Tribunal de Recurso justifica o indeferimento dizendo que há facilidade dos cidadãos eleitores "confundirem a sigla FRETILIN-Mudança com a sigla FRETILIN, bem como a bandeira do partido que se pretende registar com a do existente partido Frente Revolucionária do Timor-Leste Independente -- FRETILIN, o que prejudicaria a verdadeira escolha livre e consciente e, em última instância, a democracia no momento da votação".

No seu despacho, o presidente do Supremo Tribunal de Recurso deixa em aberto a possibilidade dos requerentes prosseguirem com o processo de registo, desde que apresentem "correções necessárias para evitar a identidade de siglas e bandeiras".

Cláudio Ximenes considera ser "fácil para o cidadão eleitor confundir partidos com siglas e bandeiras semelhantes", risco "ainda maior em Timor-Leste, onde o número de analfabetos é muito elevado".

"Por isso o Estado tem a obrigação de tomar medidas para garantir que essa confusão não aconteça", explica o presidente do Supremo Tribunal de Recurso.

Nos fundamentos da decisão, Cláudio Ximenes esclarece que o legislador "proíbe não só a identidade mas também a semelhança da denominação, sigla, bandeira, emblema e hino dos partidos", através da Lei 3/2004.

Nos termos do artigo 12º daquela Lei, "a denominação, sigla, bandeira, emblema e hino de um partido não podem ser idênticos ou semelhantes à de quaisquer outros partidos anteriormente existentes".

O grupo "FRETILIN-Mudança" surgiu na crise de 2006, após o afastamento de Mari Alkatiri de primeiro-ministro, devido ao descontentamento de alguns militantes que pretendiam que a liderança da FRETILIN fosse feita por voto secreto e não por braço no ar.

José Luís Guterres, que se apresentava como candidato a líder da FRETILIN, acabou por desistir de se apresentar ao congresso devido ao sistema de "braço no ar" e tentou, com os seus apoiantes, uma impugnação judicial que não sortiu efeito.

Em 2007, José Luís Guterres recusava formar um novo partido, afirmando estar na FRETILIN e querer continuar no seu partido de sempre, mas depois das eleições aceitou o convite do primeiro-ministro Xanana Gusmão para integrar o Governo da Aliança de Maioria Parlamentar, onde desempenha as funções de vice-primeiro-ministro, cuja legitimidade tem sido contestada pela FRETILIN, que tinha sido o partido mais votado, sem alcançar maioria no Parlamento.

Tendo no horizonte as eleições de 2012, José Luís Guterres e os seus apoiantes decidiram formar um novo partido, com a designação de FRETILIN-Mudança, cujo registo foi agora negado pelo Supremo Tribunal.

MSO

 
 

quinta-feira, 23 de junho de 2011

Indonésia vai resolver problemas de fronteiras não resolvidos incluindo Timor Leste

Triyono WIbowo
Vice-ministro das Relações Exteriores Indonesia
 
Indonésia vai realizar diversas reuniões nos próximos meses para resolver problemas de fronteiras não resolvidos com a Malásia, Vietnã e Timor Leste, disse uma autoridade nesta quinta-feira.
Indonésia concluiu quase todo o seu mar territorial e plataforma continental acordos de fronteira com seus vizinhos, com exceção daqueles com os três países, bem como com Cingapura, Filipinas e República de Palau, diretor da política regional e de segurança Rachmat Budiman afirmou.
"Com o Timor Leste, 90 por cento da fronteira terrestre que foi acordado, mas três segmentos não resolvidos permanecem em negociação. Os dois países têm como alvo para resolvê-lo o mais rapidamente possível dentro deste ano. Vamos realizar uma reunião no futuro próximo ", disse ele à margem da conferência anual sobre o Direito do Mar e assuntos oceano, onde os estudiosos se reúnem para discutir diplomacia fronteira marítima.
Após o acordo sobre a fronteira terrestre foi concluída, Indonésia e Timor-Leste vai começar a negociar as fronteiras marítimas.
Num futuro próximo, a Indonésia também realizar uma reunião com o Vietnã para determinar a fronteira da zona económica exclusiva seguintes três reuniões anteriores, e um acordo em 2003 sobre os limites da plataforma continental, Rachmat disse.
Indonésia teve sua última reunião com a Malásia por uma disputa de fronteira, em Bali, em abril. Embora tenha havido progresso na série de negociações, cinco segmentos continuam por resolver, disse ele.
"As negociações ainda estão em andamento para resolver desacordos sobre os cinco segmentos. Nas partes norte e sul do Estreito de Malaca e no Mar da China Meridional, que ainda estão a negociar sobre as fronteiras da Zona Econômica Exclusiva ", disse Rachmat.
"Como para as fronteiras no mar de Sulawesi, onde as violações ocorrem com freqüência, não chegaram a um acordo, tanto em termos de mar territorial e os limites da plataforma continental, devido a vários problemas técnicos. Não é um impasse, ainda estamos negociando. "
Os dois países criaram uma fronteira provisória do mar territorial, mas ainda estão trabalhando em cerca de 12 milhas náuticas da fronteira no norte de Kalimantan e da parte oriental da ilha Sebatik, disse ele.
Ele disse que as Filipinas havia parado uma negociação com a Indonésia, citando problemas internos, mas que os dois países fizeram uma declaração conjunta para continuar o processo.

Indonésia e Cingapura recentemente se reuniu pela primeira vez para discutir para as fronteiras dos dois países marítimos na parte oriental do estreito de Singapura. Como com o Palau, a Indonésia tem realizou duas reuniões para discutir os limites da plataforma continental e zonas económicas exclusivas.

Vice-ministro das Relações Exteriores Triyono Wibowo disse que a Indonésia iria continuar a implementar a diplomacia de fronteira através de diferentes métodos e plataformas, incluindo negociando as terras remanescentes e as fronteiras marítimas e resolvê-los com a maior brevidade possível, reuniões pelo menos uma vez por ano

 

quarta-feira, 22 de junho de 2011

Protestos sobre o Projeto de Eletricidade em Passabe Oecusse.

TEMPO Interactive, Kupang: O povo de Haumeni Ana no Norte Central Timor, que faz fronteira com o distrito de Oecusse em Timor Leste, protestaram contra a construção de uma rede de células solares de eletricidade está sendo construído pelo governo timorense.

"As pessoas protestaram porque as atividades de construção foram realizadas na zona neutra de ambos os países", Haumeni Ana chefe da aldeia, Siprianus Asuat, disse a jornalistas ontem. Ele disse que o povo havia transmitido suas objeções aos representantes governo timorense em Oecusse.

A célula solar construção da rede de electricidade tem vindo a decorrer nos últimos três meses e as atividades aumentaram a tensão na zona fronteiriça.

Em um comunicado de imprensa, Timor Leste polícia de fronteira post comandante Alexandre Pinto disse que, segundo informações que recebeu de seus superiores, o projeto de eletricidade foi localizado em território de Timor Leste.

"Nós não violou o acordo. A instalação de energia é realizada em Timor Leste território. A instalação foi realizada desde março. Se houver objecções da Indonésia, ele deve ir através dos mecanismos existentes, mas não inflamar a situação, trazendo tropas militares para o local disputado ", disse ele.

Timor Leste, anteriormente chamado de Timor Leste, foi parte da Indonésia, até que um referendo de 1999 resultou em sua independência.

Os dois países ainda têm de resolver disputas sobre alguns enclaves em torno da fronteira, nomeadamente a área de Noel Besi / Citrana ao norte de Kupang regência (1.009 hectares), a área Dilumi / Memo (37 ha) eo Bijael área Sunan-Oben (141 ha) em Belu regência ea Ana Haumeni área em North Central Timor (80 ha). publicada no mesmo dia no The Jakarta Post Kupang.
 

sexta-feira, 10 de junho de 2011

Ha’u lao ba Oeuse labarik sei eskola iha aihun " Prezidenti PD Fernando Lasama koalia ohin.

 
Dili- Presidente Partidu Demokratiku (PD) dezanima (kecewa) tebes hamutuk ho Partidu koligasaun Aliansa Maioria Parlamentar (AMP) hodi kaer ukun.

Tanba durante tinan haat (4) nia laran AMP ukun la fó rejultadu di’ak ba povu nia moris, no buat barak mak faila.

Eis Xefe RENETIL ne’e preukupa liu konaba problema edukasaun ne’ebé durante tinan haat nia laran koligasaun AMP la konsege tejolve, hanesan falta kadeira meja no edifisiu ba eskola ne’ebé kontinua aat.

“Hanesan edukasaun ha’u sente frustasi tanba ha’u la’o to’o iha Oecuse to’o Lakuluta problema meja sei nafatin hela deit,” Ha’u lao ba Oeuse labarik sei eskola iha aihun,” dehan Prezidenti PD Fernando Lasama de Araujo iha konférensia da imprensa horseik, relasiona ho aniversariu PD bad ala X (10) aban.

Ambisaun Politika halo ema seluk nia hanoin muda lalais, Lideransa Partidu iha koligasaun AMP komesa duun malu, hafuhu malu, kesar malu, kontrola malu hodi hateten sai ba povu katak Governasaun AMP ‘faila’. Politiku sira sempre halo konfuzaun iha povu nia oin.

Maibé politiku balun laiha neon katak kriasaun governasaun AMP ne’e responsablidade partidu tomak nian ne’ebé kompoetu husi CNRT, PD, ASDT, PSD no partidu kiik sira seluk atu rejolve.

Hanesan reasaun husi Primeiru Ministru Xanana Gusmão mos, durante sosializasaun PEDN, PM Xanana kritika maka’as no foin rekoñese koligasaun AMP la fó posiblidade atu ukun povu ho hakmatek, PM Xanana mos hateten hakarak ukun mesak iha eleisaun 2012 oin mai.

Entertantu Lasama nudar Prezidente PN, hakilar bebeik katak, “Hau husu bebeik, dehan, iha osan ema atu halo konstrusaun nusa mak atrazu bebeik, ne’e la’os politika maibé moral husi konsensia pesoal ha’u nia laran triste ba situasaun ida ne’e,” dehan Lasama.

“Lasama hatutan, Failla Estrada ita seidauk hadia, falta tinan ida de’it, ha’u hakarak hateten ezekutivu haka’as an iha tinan ida hadia la’os iha kontekstu politiku mais hadia ho responsablidade moral para konstrusaun estadu,” dehan Lasama.

Failansu sira ne’e akontese, tuir Lasama ne’e konsekuensia husi governu aliadu tanba la foti desizaun mesak.

Tanba ne’e, Lasama Promete bainhira PD manan maioria iha eleisaun Jeral 2012, hau hakarak hatete, estadu ne’e iha osan, se PD mak iha kbi’it no hola desizaun mesak, iha tinan ida nia laran eskola iha Timor laran PD hadi’a i kadeira sira ne’ebé iha Timor laran laiha,lor-loron ami hakilar malu to’o estres tiha PD bele rezolve iha tinan ida nia laran,” dehan Lasama.
.

terça-feira, 7 de junho de 2011

Prezidenti PD Oekusi, Marito de Araujo " Fretilin Halo Kampanye Falsu"

Suara Timor Lorosae ,Edisaun Sesta 3 Junhu 2011.Jose Coa

Prezidenti Partido Demokratiko Distrito Oekusi; Marito Arauji Rejeita makaas informasaun Partido Fretilin ne'ebe hatete katak , nia afilia ona ba afilia ona ba Partido Fretilin.
" iha tempu badak mos, sei iha xefe suku balun tan husi Fretilin, maka sei deklara afalia ba PD. Ho ida ne'e ami bele dehan, Fretilin bele lulun biti ona iha Oecusse, a nao ser, sira lori 1 miliar ba kada suku, mai fahe ba ami, hanesan uluk sira promete iha eleisaun 2007, ami sei la foti ulun, " Hatete Marito.

Tuir analisa TOLAS, statement ne'ebe deklara sai husi Prezidenti PD distrito Oekussi ne'e mentiona Xefi Suku balun , tamba ne'e antes hatun artikel ida ne'e TOLAS tenta halo konfirmasaun ba Xefi suku refere iha STL ne'e maibe la hetan komentariu. xefi suku hirak mensiona iha statement ne'e hanesan xefi suku Lel-Ufe Jose Poto, Xefi suku Cunha Abilio Asqueli.

TOLAS mos tenta atu husu klarifikasaun husi Xefi suku rua refere iha leten maibe la hetan konfirmasaun no lakoi atu hatun sira nia komentariu iha Blogger ne'e. No ba imparsialidade TOLAS respeitu independensia husi Xefi suku hirak ne'e ninia hakarak.


JOGU MATAK hahu iha Oekusi iha dia 2 Junhu 2011

OZ Green Timor Leste servisu hamutuk ho GREEN TL iha 2 Junhu horseik lansa fali tan dala ida Jogu Matak ba dala V. Jogu ne'ebe konhesedu liu ho Green Games ne'e halao iha deit ba Juventude feto mane iha distrito Oecusse hodi komemora liu loron mundial ambiente nian hanesan misaun no visaun organizasaun Oz Green iha Timor Leste.

TOLAS wainhira halo kobertura ba seremonia lansamento ne'e hare partisipasaun maksimu husi juventude sira inklui feto no mane husi grupu rua hanesan jogu voley bola no futebola.

Luis Armando Pina iha ninia lia menon ba abertura lansamento Jogu Matak hatete katak ' komitmentu Oz Green iha Oecusse se kuntinua halo nafatin Green Games tinan-tinan hodi fo hanoin joven feto no mane Oecusse sira hadomi ambiente no proteje natureza."

Nune mos husi Jacob de Araujo nudar presidenti Assosiasaun Futeboll Oecusse agradese ba esforsu tomak Oz Green nian hodi uja Jogu futeboll hanesan instrumentu ba Jogu Matak" hau enkoraja joven hotu atu bele partisipa iha atifidades Jogu matak ne'e ate nia rohan ho spiritu hadomi ambiente nafatin". taka Jaco iha ninia diskursu.

Tuir planu jogu ne'e se halao ba volley bola feto no mane inklui futeboll maibe ba mane deit.
partisipa iha seremonia lansamentu ne'e ekipa futeboll mane FC Amor Oebau hasoru FC Mahata ho 1-0.

Tama iha Oz Green TL nia facebook hodi hetan update loron-loron husi Green Games Oekusi.

segunda-feira, 6 de junho de 2011

Offisiais polisia Distrito Oekusi barak liu viola lei no ordem


Tuir Hornai, exemplu hirak nee hatudu barak liu husi laiha karta de kondusaun kareta no motorizadas husi offisiais barak PNTL distrito Oekusi nian. i base ba inspeksaun ne'e hatudu katak offisiais PNTL distrito Oekusi la kumpri rasik lei no ordem.

"If we the police do not have driver license then, how we can regulate people? We have to abide by the law before we regulate other people," hanesan publika iha TIMOR HAU NIAN DOBEN: Many PNTL officers in Oe-Cusse breach the law#links ( bele lee iha english )
iha sorin seluk, Mateus Acencao Mendes hateten inspeksaun ne'e ajuda tebes sira atu hadia improvasaun ba aan rasik i hadia diak liu PNTL iha Distrito Oekusi.

domingo, 5 de junho de 2011

Kuidade Moras Sarampoo , Ermera no Dili sae makaas to 600.

Distrito Ermera no Dili klasifika ona hanesan distrito rua ikus ne'ebe hetan atensaun makaas hafoin Ministeriu Saude no Organizasaun Saude Mundial fo anunsiu sobre moras sarampoo ne'ebe resulta liu ona labarik 600 no nain 7 mate ate a data.

TOLAS hafoin halo konfirmasaun ho Departementu Saude Distrito Oekusi hetan informasaun katak Oekusi sidauk tama klasifikasaun Kejadian Luar Biasa ( KLB ) husi moras sarampoo. maski nune servisu saude distrito Oecusse fo informasaun nafatin ba komunidade liu husi SISCA atu tau atensaun ba moras sarampoo.

Tuir WHO labarik sira ne'ebe sofre sarampoo sinti mroas liu kompara ho ema boot no ida ne'e iha dadus ate fim fulan Maiu 2011 resulta ona labarik nain 7 maka mate.

TOLAS mos tenta atu partisipa iha programa SISCA hodi hare katak promosaun saude liu-liu moras hadaet hanesan Sarampoo fo esplikasaun husi pesoal assistensia SISCA.

TOLAS fornese gratutita aksesu mail ba inan aman nebe oan sira hela iha CUBA

TOLAS liu husi inkontru nao formal ida iha Domingu, 5 Junhu 2011 estabelese komitmentu ida ho inan aman sira iha residensia Oekusi ne'ebe oras ne'e oan sira hela iha rai Cuba no istuda iha neba.

Lia fuan ne'e kasu husi Editor Prinsipal TOLAS, Sebastiana Pereira liu husi ninia dada lia ba inan aman hirak ne'ebe tuir inkontru iha loron Domingu 5 Junhu 2011 hola fatin iha Palaban ne'e.

Durante ne'e istudantes Oekusi oan sira uja ona email hirak ne'ebe diriji mai liu Tolas hodi fahe informasaun no voluntariumente TOLAS print i halo sirkulasaun ba inan-aman sira inklui dala rua ona ba iha Sub Distrio Oesilo hanesan iha Oebaha no Nianapu.

Barak liu mak sobre Karta pesoal i balun attach foto tamba ne'e liu husi inkontru permeiru ne'e TOLAS fornsese espasu hodi fo aksesu ba Inan aman sira hodi bele mos aprende loke email no haruka mensagem ba oan sira. iha oin mai mos sei fasilita atu inan aman sira bele Uja Skype hodi halo komunikasaun ba oan sira iha Cuba.

Tuir Luisa Sequeira ne'ebe durante ne'e ninia oan mane iskola iha Cuba nia so bele komunika liu husi telefone babain, maibe ida ne'e karun liu kompara ho uja USD  $ 1.00 ba komunika liu husi internet hanesan chatting ou skype. " hau kuandu telf uluk ne'e bele han too dolar 5-7 agora hau sente diak uitoan, hau nia oan feto kiik mos hanorin ona email no sira uja mos facebook, mes iha Cuba hau nia oan mane so bele lee email deit tamba okupadu liu, antao hau mos hakarak hatene oinsa bele koalia ho nia baratu liu.'

Nune mos tuir Joao Tabes,, aman husi oan feto ida ne'ebe oras nee istuda hela iha Cuba" dehan agora ne'e iha internet ne'e ita bele koalia hare sira,, antao hau hakarak mak ida ne'e."

Ekspresaun hirak ne'e maka halo TOLAS oras nee kria konta email ;bafamiliaihaoecusse@yahoo.com hodi sai hanesan fasilitador ba inan aman sira hodi hetan karta husi oan sira iha rai CUBA.

quarta-feira, 1 de junho de 2011

Oe-cuse Nakukun tamba Eletrasidade mate.

Durante loron 3 tia ona fornesemenru Eletrisidade iha distritu Oe-cusse lakan-mate,lahatene ne rezaun saida.

Sei hakarak hetan informasaun nebe klaru bele kontoktu Chefe departementu EDTL Distritu Oe-cusse, Antonio Cab.Ho numeru kontaktu:7285041.