quarta-feira, 28 de dezembro de 2011

BLOG TEMPORARILY CLOSED

We Would like to inform to all our reader at TOLAS ( Toba In Lasi) that this Blog will temporarily close for Vacation NY 2012 weeks.

See everyone soon in 2012

From the EDITOR of TOLAS

quarta-feira, 16 de novembro de 2011

Komunidade Suku Lelufe sei Infrenta susar Bee mos

Radio Timor Leste
17 Novembru 2011
Hanesan haktuir ba Radio Timor Leste ohin edisaun 17 Novembru 2011 husi Jornalista Distrito Paulino Marques katak Komunidade iha Bairru rua hanesan Caba no Kuatenes oras ne'e dadauk infrenta problema bee mos. Populasaun nebe kuaje besik  uma kain 70 resin nee lamenta ho susar ba aksesu bee mos ba konsumu loron loron nian hanesan tein, saneamento no seluk tan.
Jose Taela membrus komunidade husi bairru Kuatenes hato'o katak oras ne'e dadauk susar tebes atu buka bee mos liu liu tamba komunidade nia hela fatin tenke tun buka bee iha rai lolon no populasaun hela iha foho leten.
Tuir Jose Poto nudar Chefi Suku Lelufe katak iha bee matan Oelmambae mak bele fornese bee atu mai too suku Lelufe maibe natureza bee ne'e pretense ba Suku Seluk.
Wainhira konfirma ho Administrador Distrito Jose Anuno  afirma katak persija iha koordenasaun entre lider suku sira hodi hare nesesidades povu nian iha bee mos liu liu iha area rural.
Iha fatin nee indika mos iskola filial Caba ne’ebe kuaje fasilita iskola ba estudantes husi Bairru Rua hamutuk besik 300 resin.

segunda-feira, 14 de novembro de 2011

Konstrusaun Ponte Tono-Kompanha Lori Governu ba Tribunal

Jornal Nacional Diario
14 Novembru 2011

Iha kompanha ida oras ne’e lalin hela Governu TL ba iha Tribunal hodi buka lialos, Kona ba Konstrusaun ponte Tono, tanba empreja ne’e manan tiha tender, maibe Governu la fo projetu ne’e.
Kestaun ne’e to’o hato’o husi Primeiru Ministru  kay Rala Xanana Gusmao , iha Parlamentu Nasional, Sesta ( 11/11) liu husi debates Orsamentu Geral Estadu 2012, tanba deputadu sira husu konaba prosesu konstrusaun Ponte Tono oras ne’e lao to’o ne’ebe ona.
“ Kona ba ponte Tono, kompanha ne’e ( latemi naran) lori ami ba Tribunal, tanba dehan katak, sira maka manan tiha I depois ami la fo, problema maka ida ne’e , iha edukasaun ba ita nia emprejario nasional , ami temi katak, komisi labele, join bele, “ dehan PM Xanana.
PM Xanana ne’e duni senhor ida apresenta emprejarios Indoneisa ida, sira iha duni tuir duni kriteria atu bele manan, maibe laiha akordo kona ba servisu join hamutuk nian.
“ ita atu dehan katak, se ita boot sira hakarak hadia ita bot sira nia an kuandu ho join hamutuk, ita bot sira tenki servisu, laos ita bot sira lori deit mai, lori deit mai maka ita simu deit osan, ne’e ita laajuda atu hadia ita nia an, tanba ne’e maka para tiha “ katak PM Xanana.
Konstrusaun ba ponte Baer iha Suai nian para, ne’e tanba kee hetan minaris, Timor Leste riku tebes, ne’e duni maka konstrusaun ne’e sei para, maibe ba ponte sira seluk nia konstrusaun kontinua lao ba oin.
Iha sorin seluk, Sekretariu Estadu Obras Publikas, Domingos Caeiro mos hateten katak, konstrusaun ba ponte nia proseu iha, so iha Tono maka sei pendente oituan , tanba sei iha hela problema, ne’ebe kompanha ida konkore ne’e la hetan ne’ebe nia halo protesta I nia lori kazu ne’e ba iha Prokurador Geral, ne’e duni ami hein prosesu investigasaun.
“ tanba ba to’o tiha iha ne’eba, sei protesta mai to’o tiha iha ekipa avaliasaun ami justifika nia bele simu, hau hanoin prosesu ne’e lao ona maibe tanba kompanha ne’e haruka karta direita baProkurador Geral, ne’ebe prosesu lao hela iha investigasaun , ne’ebe ponte Tono ate agora nia konstrusaun sei pending hela, tanba sei hein rezultadu investigasaun, “ dehan Domingos Caeiro.
Mais ba ponte seluk nia progresu lao diak I projektu sir ane’e lao b atinan 2 no to’o 3, iha tinan 2011 ne’e ita hare iha udan makas, maibe ho srevisu makas kompanha sira nain, konstrusaun ponte hotu hotu ne’e liu ona 20%.

Konstrusaun Ponte Tono-Kompanha Lori Governu ba Tribunal

Jornal Nacional Diario
14 Novembru 2011
Iha kompanha ida oras ne’e lalin hela Governu TL ba iha Tribunal hodi buka lialos, Kona ba Konstrusaun ponte Tono, tanba empreja ne’e manan tiha tender, maibe Governu la fo projetu ne’e.
Kestaun ne’e to’o hato’o husi Primeiru Ministru  kay Rala Xanana Gusmao , iha Parlamentu Nasional, Sesta ( 11/11) liu husi debates Orsamentu Geral Estadu 2012, tanba deputadu sira husu konaba prosesu konstrusaun Ponte Tono oras ne’e lao to’o ne’ebe ona.
“ Kona ba ponte Tono, kompanha ne’e ( latemi naran) lori ami ba Tribunal, tanba dehan katak, sira maka manan tiha I depois ami la fo, problema maka ida ne’e , iha edukasaun ba ita nia emprejario nasional , ami temi katak, komisi labele, join bele, “ dehan PM Xanana.
PM Xanana ne’e duni senhor ida apresenta emprejarios Indoneisa ida, sira iha duni tuir duni kriteria atu bele manan, maibe laiha akordo kona ba servisu join hamutuk nian.
“ ita atu dehan katak, se ita boot sira hakarak hadia ita bot sira nia an kuandu ho join hamutuk, ita bot sira tenki servisu, laos ita bot sira lori deit mai, lori deit mai maka ita simu deit osan, ne’e ita laajuda atu hadia ita nia an, tanba ne’e maka para tiha “ katak PM Xanana.
Konstrusaun ba ponte Baer iha Suai nian para, ne’e tanba kee hetan minaris, Timor Leste riku tebes, ne’e duni maka konstrusaun ne’e sei para, maibe ba ponte sira seluk nia konstrusaun kontinua lao ba oin.
Iha sorin seluk, Sekretariu Estadu Obras Publikas, Domingos Caeiro mos hateten katak, konstrusaun ba ponte nia proseu iha, so iha Tono maka sei pendente oituan , tanba sei iha hela problema, ne’ebe kompanha ida konkore ne’e la hetan ne’ebe nia halo protesta I nia lori kazu ne’e ba iha Prokurador Geral, ne’e duni ami hein prosesu investigasaun.
“ tanba ba to’o tiha iha ne’eba, sei protesta mai to’o tiha iha ekipa avaliasaun ami justifika nia bele simu, hau hanoin prosesu ne’e lao ona maibe tanba kompanha ne’e haruka karta direita baProkurador Geral, ne’ebe prosesu lao hela iha investigasaun , ne’ebe ponte Tono ate agora nia konstrusaun sei pending hela, tanba sei hein rezultadu investigasaun, “ dehan Domingos Caeiro.
Mais ba ponte seluk nia progresu lao diak I projektu sir ane’e lao b atinan 2 no to’o 3, iha tinan 2011 ne’e ita hare iha udan makas, maibe ho srevisu makas kompanha sira nain, konstrusaun ponte hotu hotu ne’e liu ona 20%.

segunda-feira, 3 de outubro de 2011

Nai ulun sira visita Oecusse iha Setembru nia laran Promete tan saida?




Desde Fulan ida ikus ne'e Nain ulun nasaun nee kuaje halo visita nab naban  ba Distrito Enclave ne'e . TOLAS nota katak fenomena visita ne'e bele hare kedas desde visita PM Xanana Gusmao iha dia 1 Setembru alende atu halo inagurasaun ba Edifisiu foun sira hamutuk ho ninia Ministru Gill Alves  halo mos Konsolidasaun ba Partidu CNRT iha kampu merkadu Foun Noapai.

Se karik iha dia 1 Setembru ne'e PM ba ho delegadu sira tuir Rai maran korta Fronteira Indonesia iha mos fenomena seluk ba ROO BERLIN NAKROMA ba para iha Oecusse passa ferias Lebaran iha dia 2-3 tamba alende hein komitivas ema boot sira iha Oecusse tamba loron 2 nee ferias . Boot sira aproveita los halo kampanha Politik Nab naban hahu husi CNRT, ASDT no seluk seluk tan.

TOLAS tristi tamba iha fulan Setembru tamba deit atifidades loron 3 nee pasangeiru barak mak la konsege roo BERLIN NAKROMA tula tuir ninia orario bilhete i hafoin mai fali husi Oecusse iha 4 , BERILIN NAKROMA la halo Operasaun.

Tuir mai Visita PR Ramos Horta Kuaje loron 3 ( 27-30 Setembru 2011 ) mos iha Oecusse, husi dia maibe PR Horta ba ho Aviaun so delegasaun balun mak ba ho BERLIN NAKROMA dala ida tan iha loron ne'e pasangeiru barak mak hakfodak tamba bilhete terbatas tamba booking hotu ona.

TOLAS mos nota katak Lia murak hirak nebe fo sai ba Povu Atoni barak liu mak nain ulun sira promete maski sira rasik sasin ba kondisaun nebe sira rasik hare ho matan.

EDTL iha Oecusse lakan oras iha kalan ida? sira la husu ida nee ba povu tamba sira hatene katak EDTL Oecusse lapersija dada mai husi DILI tuir los nia bele lakan independente ona oras 24 nia laran .

Sira la koalia kona ba iskola merenda tamba sira rasik hare ho matan katak armagen iskola sira mamuk hotu vos aat barak i aat liu tan mak profesores sira konfesa katak tamba fos aat ami la tein fos sira ida nee ba alunus sira.

Ate iha Visita ikus PR Horta nian, Kareta nebe tula PR nee roda kuak iha dalan atu ba Nitibe Sub Distrito ida kee husi parte Weste nian ba Oecusse i PR tengki diskansa iha rai fuik atu hein tekniku sira prepara fali kondisoens seluk ba kareta tamba deit istrada kuak.

Oecusse nudar distrito isoladu laos buat foun ba Nai ulun sira maibe tamba sa mak sai nafatin hanesan honra boot ba sira hodi halo promesas oin-oin ?

Tinan lima (5) gasta osan juta ba juta mos ami la hare buat ida. Imi iha Dili mak sae kareta Pajero ho Prado bobot. Sosa uma bobot iha Jawa. Sai rimu ba bebeik. Ami povu kik ne tinan lima (5) nia laran nein iskola diak ida mos ami hetan. Eletrik mos laiha sa tan iha Oecusse. Estrada ida laiha. Ro Nakroma mos kadang lao kadang la lao depois imi tula fali ami iha truk sampah hodi lori ami mai Oecusse. Emi moras be ami moruk ida laiha ba Dili mos dok. Agora senor Sanana hakarak tan tinan 5 atu halo saida nian? Pfuiiii........ http://odanmatan.blogspot.com/2011/09/pm-de-facto-sr-jose-alexandre-gusmao.html

Ate haksesuk malu hansa nee bele akontese fali entre  Nai ulun sira no povu aileba sira

" Oecusse matan mos ona, Iha BERLIN NAKROMA deit la too ba Oecusse , sa tan ho tula Ba Kamioneta Lixu dala 2-3 korta Fronteira sa governasaun mak ida ne'e? ita atu bosok malu see?
Ida nee mak ami hakarak atu Nai ulun sira rona didiak Uluk ami Atoni ema sama ami bebeik mes agora ami liberdadi ona ami mos hakarak ukun rasik aan". Hateten Batista Sufa husi Costa hafoin mai assisti Dialogu iha Pante Makassar foin lalais nee.


sábado, 1 de outubro de 2011

Frekwensia foun 96.2 kobre Oecusse husi RADIO MAUBERE

Se hanoin TOLAS hasai notisias nee iha fulan Julhu liu ba?
Hahu Ohin ba oin komunidade Distrito ida nee bele rona ona tan Radio ida alende Radio Timor Leste no mos Radio Comunidade nee mak Radio Maubere ho ninia frekwensia 96.2

Alberto Sasi husi Ekipa Monta Tekniku nian iha Samoro Oecusse Horseik iha Loron Sesta konfesa ba TOLAS katak iha loron ida deit hahu dader too antes rai besik nakaras ekipa konsege monta hotu kedas makina ba antena iha antena tuan  Samoro nian hodi nune bele kobre ba kuaje teritorio balun iha Distrito Oecusse.

" Ita hare antena iha Samoro nee bele kobre ba too sub distrito Haat hotu tamba nee mak ami husi Radio Maubere desidi monta iha nee." tenik Sasi

TOLAS observa iha Loron Sabdu 1-Outburu 2011 espalha informasaun sobre frekwensia foun ne'e hahu dadaun husi cidade kapital Oecusse nian .

Radio Maubere nudar radio ba Media transformasaun espesifiku ida husi Partido FRETILIN nian hamrik iha 20 Maiu 2011 no hafoin halo nia fulan 4 kobre ona distrio Oecusse.

Too Oras ne'e kuaje hamutuk Distrito 10 ona maka Radio Maubere kobre ho ninia objektivu boot liu tan mak atu hari linha komunikasaun diak liu tan ba ninia militantens sira hodi HAMETIN FRETILIN , HAMETIN DEMOKRASIA.


quarta-feira, 28 de setembro de 2011

Fahe Projetu Liu Husi SMS “Oscar Lima: CCI-TL Konsidera Grave”

Deputado Inasio Moreira - Bankada FRETILIN

Jornal Nacional Diario - Kinta, 29 Setembru 2011
 
Comersio no Industria Timor Leste (CCI-TL) hakfodak tebes ho deklarasaun membru Parlamentu Nasional husi Bancada FRETILIN, Inacio Moreira, ne’ebe aprezenta iha Plenaria kona ba Politika fahe Projeitu liu husi Short Message Service (SMS).

Iha Lpenaria, Tersa-Feira Loron (27/9), deputadu Inacio aprezenta SMS husi emprezariu internasional (Indonesia) naran Wekdoyo ne’ebe lori Francisco Kalbuadi Lay nia naran haruka SMS ba Sekretariu Estadu Eletrisidade, Agua no Urbanizasaun (SEEAU), Januario Pereira dehan, sira hasoru malu ona ho Mr. Wong husi Kompanhia CNI (China Nuclear Industry) katak, Projetu eletrisidade Liquica, maliana, ho Suai pronto ona atu hala’o, hein deit Wekdoyo sira halo survei no hato’o proposta orsamentu.

Francisco Kalbuady Lay, nudar Prezidente Consellu Politika Nacional (CPN) no Conselu Dirasaun Nacional (CDN) Partidu CNRT, Kalbuady mos maun rasik husi Ministru Infra-estrutura Pedro Lay.

To’o horseik, seidauk hetan konfirmasaun husi Kalbuady kona ba nia naran ne’ebe sita iha SMS ne’e, tamba nia (Kalbuadi) sei halao vizita iha rai liur.

Vise Prezidente CCI-TL ba asuntu Infra-estrutura, Oscar Lima reforsa katak, tuir lolos aktu ida ne’e la bele akontese, sa tan, fahe projetu liu husi SMS deit, tamba ne’e, tenki iha investigasaun profundu hodi hetan lia los.

“Hau espera katak, Sekretariu Estadu Januario Pereira sei la monu ba tentasaun aat ne’e, tamba, projetu eletrisidade ne’e fo valor diak tebes ba veteranus sira,” hateten Oscar Lima ba Jornalista sira iha nia servisu fatin, Comoro, dili, Kuarta, loron (28/09).

Oscar hateten, projetu eletrisidade maioria parte veteranus sira mak hetan, inklui nia mos hetan hotu tanba ne’e, nia suzere atu halo estudu klean ba SMS hodi justifika lia los.

“Kuandu Bapa ida mak simu fali projetu eletricidade ne’e, hau hanoin diak liu fob a veteranus, tamba veteranus sira mos barak mak seidauk simu, problema veteranus iha Timor ne’e barak tebe-tebes, no hau espera katak buat ne’e la monu ba ema seluk maibe bele monu ba veteranus sira nia liman nafatin,” hateten Oscar Lima.

Diretor Monte Veado & Gunung Kijang ne’e realsa katak, nudar emprezariu Timor oan ema hotu iha diretu atu hetan projetu, maibe tenki liu husi jalur legal.

“Se ita fahe ba ema atus ida mak hetan projetu sira ne’e ba Timor oan, pelumenus uma atus ida mak iha Timor mak sei diak, se ema rihun ida, ema rihun ida ne’e mak sei hetan benefisiu, tamba ne’e hau hakarak hatete, labele fo benefisiu deit ba ema rai liur, hodi osan sira ne’e ba hotu rai liur,” afirma Oscar Lima.

Oecusse ninia PDD I no PDD II atinji ona 68%

Suara Timor Leste ( 28 Set 2011/car)

Dili : Ajensia Dezenvolvimentu Nasional (ADN ) iha Tersa ( 27/09) halo fiskalizasaun ba impelemtnasaun Prozeitu Dezenvolvimentu Desentralizasaun I no II iha Distrito 13 iha Fiskalizasaun nee ADN konsege identifika prozeitu balun nebee lao neneik liu.

Diretor ADN Samuel Marcal hateten iha Dili nebe tuir TOLAS capta husi Suara Timor Lorosae katak Prozeitu PDD I iha Oecusse atinji ona 68 % no PDD II atinji ona 66 % .

Tuir Directur nee mos katak Oecusse oras nee prepara ona fatin husi Aldeia balun ba prozeitu uma 5 kada aldeia nee maski nune nia salianta tan buat hirak nee hotu se iha prosesu nia laran.

Iha biban ida nee Administrador Distrito Oecusse mos hateten katak : " Ami iha nee laiha problema Prozeitu hotu lao diak  Maske problema balun nebee lao neneik, maibe ida nee la signifika katak laiha mudansa ".

Jose Anuno mos hatutatan katak : " PDD I atinji ona 68 % no PDD II atinji ona 66% maski nune hau husu nafatin ba kompanha sira nebee kaer prozeitu hirak nee' tenke lalais uitoan tanba besik tempu udan ona".


quarta-feira, 21 de setembro de 2011

PRINCE ALBERT II OF MONACO FOUNDATION SUPPORTS SANDALWOOD PARK IN OECUSSI, TIMOR- LESTE

30 August 2011, Dili, Timor- Leste – This summer marks the commencement of a critical development project in Oecussi, Timor-Leste, where the generosity of the Prince Albert II of Monaco Foundation is making possible the creation of a Sandalwood Park and Environmental Protection Center. The Sandalwood Park, to be established in Lifau, Oecussi, has two components: a Sandalwood Park and Nursery, and an Environmental Protection Center that will be located within the Park. The Park will rest on 12 hectares of land that was generously donated by the Oecussi community.

Sandalwood trees play an important historical role in the history of Oecussi and of Timor- Leste. The Portuguese and the Dutch were attracted to the island of Timor during colonial times by its rich sandalwood forests. The “kingdom” of Oecussi was one of the centers of power for the region. Consequently, the first effective stronghold of European influence in the region was established along the north coast of the island at Lifau, now the capital of the Oecussi enclave that is geographically separated from but part of the Democratic Republic of Timor- Leste.

The Sandalwood Park will instill among the people a prideful recognition of the important historical role their homeland has played. Further, the Sandalwood Park will support the revival of sandalwood, demonstrate the benefits of reforestation, foster the development of forest-based industry, promote tourism, and educate about sound environmental practice and skills.

The Sandalwood Park and Nursery will take up five hectares. This portion is designed to include access trails, a pond, and facilities to support local and visitor enjoyment of and learning about the distinctiveness of sandalwood. A nursery will provide sandalwood seedling and host seedlings. Instruction will be held on site to support more widespread planting and cultivation of sandalwood and other high value tree species throughout Timor-Leste.

This project economically benefits both Oecussi and Timor- Leste as a whole by fostering forest-based industries and handicrafts, contributing to the revitalization of sandalwood, a Timorese national resource, and by attracting tourism to the area. Forest and tourist industries have been identified as objects for future investment, both of which these projects address.

The project is environmentally beneficial through its revitalization of sandalwood and its promotion of reforestation. The sale of sandalwood seedlings ensures the sustainability of the project as funds from the sale will feed back into the long term maintenance of the park.

The project also focuses on environmental education through the Environmental Protection Center. This Center will provide information and expertise on environmental issues critical to the development of Oecussi and its place in the regional and world environment, provide educational programming to foster and advocate environmentally responsible development, and cooperate with local schools to further promote environmental education.

The Foundation for Post Conflict Development will be responsible for project management. The FPCD’s role is to liaise between the Prince Albert II of Monaco Foundation, who is providing initial funding for the project, and the Oecussi Park Commission, who will be using the funds to locally implement the project in a transparent and accountable process.

The Sandalwood Park and Environmental Protection Center may become a model for environmentally sound development practice around the world.

The FPCD and the Sandalwood Park Project benefit from the support of the Prince Albert II of Monaco Foundation. For more information on the Prince Albert II of Monaco Foundation please visit the Foundation’s website:
http://www.fpa2.com.

The Foundation for Post Conflict Development (FPCD) is a 501(c)(3) nonprofit organization associated with the United Nations Department of Public Information dedicated to assisting post conflict countries with projects essential to their reconstruction, including projects concerning the environment, maternal health issues, youth, war veteran issues, and the creation of meaningful employment and cultural preservation. Through direct education, action and development (or the promotion of global partnership for such efforts), the FPCD’s mission is to fulfill the Millennium Development Goals set forth by the UN. The FPCD’s landmark project is the Prince Rainier III Maternity Clinic, the first of its kind in Timor-Leste.

The Prince Albert II of Monaco Foundation was created by H.S.H. the Sovereign Prince in June 2006 and is dedicated to the protection of the environment and the promotion of sustainable development on a global scale. The Foundation’s efforts focus on three main areas: Climate Change and Renewable Energies, Biodiversity, Water and Desertification. The Foundation gives its support to projects in three main geographical zones: the Mediterranean Basin, the Polar Regions, and the least developed countries. The Foundation supports initiatives by public and private organizations, in the fields of research and studies, technological innovation and socially-aware practices.

###

CONTACT INFORMATION:

Mary David, Director of Public Relations
Faith Bogue, Assistant to the Executive Director
245 Park Avenue, 24th Floor
NYC, 10167 USA
Tel.: (212) 643 - 5467
E-mail: mdavid@postconflictdev.org OR fbogue@postconflictdev.org
Website:
www.postconflictdev.org
Isabelle Peters, Communications Director
Prince Albert II of Monaco Foundation
Villa Girasole
16 Boulevard de Suisse
98000 Monaco
E-mail :
ipeters@fpa2.mcWebsite :
www.fpa2.com

segunda-feira, 19 de setembro de 2011

Folin Foos Kuntinua Sae iha Bailoron nia Laran.

Komunidade rurais distrito Oecusse liu-liu iha suco Abani halerik ba folin fos ne'ebe kuntinua sae iha tempu bailoron naruk nia laran. Tama fulan Setembru ne'e Folin fos saka ida ho Kilo 25 mantein iha USD $ 18.00 halo komunidade sinti tristi tamba susar liu iha tempu bailoro atu buka rendementu .

TOLAS wainhira dada lia ho Marcelina Punef iha mercado Numbey Sabdu semana kotuk hateten katak " Husi Abani oras ne'e iha deit mak fehuk, lis no aifuan tempu bailoron nian hanesan Has no uja animal nebe otas too hodi faan buka rendementu familia ho sustenta uma laran nian. Ida ne'e bele hetan natoon hodi sosa fali deit fos ba uma laran". Halerik Punef.

Iha parte seluk, observasaun TOLAS iha area rai maran komunidade komesa hamos toos ho sistema sunu no tesi ai hodi prepara ba tinan kuda foun nian. Paul Lalus, membrus komunidadi ida iha suku Abani hateten katak " Ami babain lere toos nee iha fulan Setembru tamba espera katak bele komesa sunu ona foer no buka fini hodi rai ba kuda wainhira udan monu rai. Tinan ne'e bailoro se naruk antau ami tengki prepara fatin barak atu halo toos".

Distrito Oecusse, Tinan ida hafoin deklara livre husi Analfabetismu.

Enclave Oecusse, Tinan ida liu ba, liu husi Deklarasaun Konjunta ida hasai ona publikasaun ida kona ba livre husi Analfabetismo iha Distrito Oecusse. PM Xanana Gusmao no Presidenti Ramos Horta diretamente deklara distrito ne'e Livre husi Analfabetismo. Setembru 2- 2010 tinan kotuk.

Ita hotu momento neba kontente tamba programa nebe halo ligasaun makaas no suporta boot husi KUBA no TIMOR LESTE ne'e konsege hanorin liu husi ema nain 17.000 hatene hakerek sira nia naran rasik, hatene assina rasik no konhese letra basikus balun ne'ebe reflete sira nia moris loron-loron. Pasu importante liu tan maka mayoria husi partisipantes sira ne'e feto rurais.

Klaru ka lae maibe deklarasaun tinan kotuk ne'e persija reflete no hare katak statement ne'e hafoin liu tiha tinan ida liu-liu ho kondisoens ohin loron reflete ka lae progressu no mudansa seluk husi seluk nebe oras neba sei iha treinamento nia laran.

TOLAS hafoin halo dada lia ho Sebastiana Pereira, Direktora Centro Feto Enclave Oecusse, hateten katak " Treinamento ne'e pasu ida ona hodi liberta feto sira husi analfabetismo maibe tengki iha mekanismu ida atu sukat hafoin treinamento remata hanesan hafoin tinan ida pasu ida tengki halo tan hodi hare katak iha mudansa saida ba moris feto sira nee nian". Tuir nia akrsenta tan katak " 2010- 2011 pasu ida atu hare ba mudansa progressu iha feto iha area edukasaun , saude no politika tuir mandatu Observasaun Konkluzaun CEDAW TL nian 2007 haruka. livre husi analfabeto husi distrito Oecusse no ilha Atauro tuir programma tinan kotuk nian tengki sai hanesan indikator boot ida ba sukat nivel edukasaun feto rurais husi ministeriu komptente no ONG feto sira.

Iha sorin seluk, Direktora CFEO ne'e mos rekonhese katak tinan ida hafoin deklarasaun livre husi Analfabetismo Distrito ida ne'e la signifika katak laiha ona mak la hatene lee no hakerek tamba ne'e se persija nafatin parte hotu nia tulun hodi liberta maluk feto sira iha area rurais liu-liu iha area edukasaun nian hasoru objektivu Millenium 2015.


domingo, 4 de setembro de 2011

Votação nas diretas da FRETILIN "ultrapassou expetativas" - Mari Alkatiri

Díli, 04 ago (Lusa) -- O secretário-geral da Frente Revolucionária do Timor-Leste Independente (FRETILIN), Mari Alkatiri, disse hoje que a votação dos militantes do partido "ultrapassou as expetativas" e que quer vencer as legislativas de 2012 com maioria absoluta.

"Ultrapassou as nossas expetativas, a resposta foi pronta e ficámos completamente contentes, e sem palavras a agradecer aos militantes", disse à agência Lusa Mari Alkatiri.

Segundo os resultados das eleições diretas para o partido, realizada no passado dia 20 e apresentadas hoje oficialmente, a lista de Mari Alkatiri venceu com 147.064 votos a favor e 6.338 contra.

Questionado pela agência Lusa sobre as expetativas para as legislativas de 2012, ainda sem data marcada, Mari Alkatiri admitiu que pretende "ultrapassar os 50 por cento".

"Nós queremos ultrapassar os 50 por cento e pensamos que há base para se poder ter este otimismo. Primeiro porque partimos do princípio que existem neste momento inscritos, ainda não estão na base de dados, 200 mil militantes e como eu disse hoje basta um levar outro para votar que já temos garantia do dobro e se não for dobro pelo menos 300 mil", afirmou.

Para Mari Alkatiri, "basta esta aritmética simples" para se mostrar que a FRETILIN (oposição em Timor-Leste) está num bom caminho, mas caso não haja maioria absoluta a "primeira coisa" é fazer coligações.

"A primeira coisa, se não tivermos maior absoluta, tem de haver coligações. Eu preferia ter maioria absoluta e não fazer coligações, mas mesmo assim nós definimos muito claramente a diferença entre governo e governação", disse.

Segundo o secretário-geral da FRETILIN, o "governo, naturalmente, que é assumido pelo partido mais votado, mais ainda quando tem maioria absoluta, e a governação deve ser inclusiva".

"Num país como o nosso a inclusão é fundamental. Inclusão política, inclusão social. Tem de se encontrar mecanismos de fazer participar todos os outros no processo de desenvolvimento, porque nós estamos ainda a tomar medidas estruturantes".

Dr. Mari Alkatiri - Sekretario Jeral Eleitu 2011-2016 / Photo THND
Para Mari Alkatiri, Timor-Leste ainda não está na fase de uma "governação normal de país já estruturado".

"Estamos a tomar medidas estruturantes que têm de ter um carácter perpétuo e por isso tem de se envolver todos", disse.

MSE.

Lusa/Fim
.

sábado, 3 de setembro de 2011

PM Xanana inagura edifisiu Foun MTCI Oecusse


30 Augusto 2011 Edifisio ida nebe lokalija iha Palaban Oecusse ba Ministerio Comersio Tourismo no Industria - MTCI ne'e hetan inagurasaun husi Prezidenti Parlamento Nasional no ninia komitivas inklui PM Xanana Gusmao no Ministro MTCI rasik Gil Alves.


Julio Mak Director Companha Irmao Timor. UNIP Lda residensia iha Sikluli hateten katak ' nia kontente tamba ikus mai edifisiu nebe nia kaer ne'e hetan inagurasaun maski nia rasik hein kleur tebes kuaje tinan 2 nia laran atu inagura edifisiu MTCI Oecusse nee.




Iha loron ne'e maski marka loron feriadu ba muslamo sira hanesan loron Idul Fitri maibe MTCI diresaun Oecusse nian nafatin halao selebrasaun seremonia inagurasaun ne'e tamba visita ne'be halao husi komitiva nasional ne'e labele muda ona.

HALERIK UKUN-NAIN MAK SEMPRE NABILAN

Husi JOÃOZITO VIANA

Bainhira hau le’e jornal no hare’e televizaun iha loron ohin sei hanesan horseik, hanesan mos iha fulan kotuk, nune’e mos tinan hirak liu ba. Titulu notisia konaba ukun-nain sira nia halerik hodi hetan poder mak sempre iha oin, hakerek ho tinta metan bo’ot no ho foto bo’ot, nokonu iha pajina tomak e gratuitu.

Ninia rezulta mak halerik ukun-nain sempre sai prioridade, halo uma diak ba sira, sae kareta foun no luxu nomos hetan salariu bo’ot ba sira. Ho sasan hirak ne’e mak sira bele iha dignidade…!!!

Oinsa ho notisia halerik reinu sira? Halerik reinu konaba fos karun, susuben karun, bailoron naruk, hamlaha, uma laiha ba povu, ahi mate, transporte karun, mina folin sae no beemos falta, sempre sikat subar iha pajina kotuk, ho tinta mak la klaru no letra ki’ik hamutuk ho foto bo’ot artista sira nian no entretenimentu nia le’et.

Tanba-ne’e mak, halerik reinu nian nunka bele atu rezolve iha tinan balun nia laran, karik tanba halerik reinu hanesan kategoria notisia entretenimentu nian ona. Komesa mosu kantiga foun, “Timor Leste ninia riku sira hotu ba ne’ebe los?, “ hodi nune’e nia reinu lerik wain ne’e kiak ba beibeik...?!

Tinan balun liu ba, hau rona ukun-nain sira hateten mai hau katak, “loron balun, fulan balun e tinan balun, sira sei rezolve lerik wain povu rai doben Timor Leste.” Ne’ebe agora loron barak ona, fulan mos barak dadaun ona ba tinan maibe lerik wain seidauk to’o ninia rohan.

Dalan hodi rezolve mak, oinsa muda halerik reinu mai iha pajina primeiru iha notisia aban...!!!!
 

quarta-feira, 13 de julho de 2011

Multi Projeto ho total Milliaun 2 resin oferese ba Oecusse liu husi PDD 2011

Oecusse, Tersa 12 Julhu 2011 iha salaun Administrasaun konsentra membrsu de departementus relevantes hodi assisti lansamento Projeto Desenvolvemento Distrito liu husi Komisaun Desenvolvemento Distrito (KDD) lidera husi Jose Anuno nudar Administrador Distrito Oecusse.

Departemento ministeriu ne'ebe kompentente no iha ninia projeto integra ba PDD hare mai husi Agricultura, Edukasaun, Solidaridade i Sosial, Agua i Saneamento no Estatal.

TOLAS wainhira konfirma ba KDD hetan resultadu katak PDD ba 2011 husi MAEOT rasik kuaje too  USD $ 237.000 i mayoria ida ne'e lidera rasik husi Sukus sira ho kompanha lokal.

Alende Ne'e hare  husi Kapital desenvolvemento nian, kompostu jere no hetan husi ministeriu 4 iha projecto lubun ida mak se oferese ba Emprezario sira ne'ebe iha Oecusse hodi hahu asina kontrato atu implementa projeto hirak ne'e.

Total fundus tuir Kalkulasaun TOLAS nian wainhira hare ba total projecto kapital desenvolvemento tuir Livro 3 Orsamento Geral do Estado 2011 nian ba Distrito Oecusse kuaje liu husi Milliaun 2 resin.

Projeto hirak ne'e mai husi Departemento Agricultura, Departemento Agua i Saneamento, Departemento Edukasaun i mos departemento Soslidaridade sosial.

Total montante Projeto hirak ba 2011 iha leten hamutuk USD $ 2.532.000
ba periodu servisu fulan 6-9 antes remata.

Observasaun TOLAS mayoria emprezarios la marka presenja iha seremonia lansamento ida ne'e maibe hetan deit telefone hodi mai asina kontratu antes tuku 14.00 oras meudia loron Tersa 12 Julhu 2011.


Oecusse tuir dadus Sensus Populasaun 2010 iha ona ema nain 65,524 ne'ebe hela namkari iha Sub distrito Haat iha teritoria enclave ida ne'e. Dala ida tan, Milliaun 2 resin sei investe husi Projeto Desenvolvemento Distrito liu husi Komisaun Desenvolvemento Distrito Oecusse iha 2011 ita hein ninia resultado.


quinta-feira, 7 de julho de 2011

Mateus Tunes is kotu iha Dili, sae nakroma mai la tau iha kaisaun.

Mateus Tunes nia is kotu iha ospital Nacional Guido Valadares, Domingo dia tres julhu dios mil onze, tamba Doutor sira la bele salva husi moras ne’ebe ataka nia. Deputadu Antonio Cardoso informa kestaun ne’e iha plenaria parlamentu nacional terca-feira dia sinco julhu dois
mil onze foin lalais ne’e. iha nia komentario Antonio husu ba Governu tenke selu debe sira ne’e lalais, se lae Timor leste bele sai estadu divida.

Antonio Cardoso hetan informasaun ne’e husi familia matebian katak, bainhira familia sira husu ajuda kaisaun, MSS hatan Kaisaun la iha. Kompania Karpinteira ne’ebe durante ne’e fornese Kaisaun, la fo tamba MSS la selu osan ba kaisaun ne’ebe Ministeriu foti durante ne’e. tan ne’e mak membru oposisaun FRETILIN ne’e hateten katak tinan- tinan aloka osan barak iha osamentu estadu, maibe povu kontinua terus, governu kontinua debe no selu tusan.

Hatan ba kestaun ne’e Agapito Cardoso Xefe departementu Funerários rekonese failansu ka atrazu selu tusan, iha nia komentario hateten ba media ne’e katak prosesu pagamentu ne’e la’o hela maibe nia la’o tarde tamba ho rajaun servisu mak barak. Infroma Agapito ba Diariu Timor Post Terca-feira dia sinco julhu 2011. (Ato)  http://timorhauniandoben.blogspot.com/2011/07/mss-deve-kaisaun-usd-6000.html sani iha nee hodi kompara liu tan.
 
Tuir Agustinus Nessi 39 ano hela iha Oecusse wainhira hatan ba TOLAS nia perguntas hafoin TOLAS fo lee tiha notisias nee iha lian baikenu ba nia hateten katak " uluk nee tamba ambulance no kareta mate fatin nee ema Oecusse oan sira tau matan ba, agora ema Oecusse atu harohan ba se, iha deputada mos agora Oecusse oan sira laiha liu kbiit atu ba buka ajudu. Se ita nia ema iha Dili laiha oinsa mak ita atu hare ita nia povu." .
 
Alende de Sekretario estadu regiaun Oecusse mos laos meios atu husu ajuda wainhira ema kbiit laek hanesan husi Oecusse hetan susar no terus iha Kapital Dili.  Distrito Oecusse kompara ho 12 distrito iha teritoriu tomak kiak no mukit liu. i tuir konstituisaun RDTL Oecusse merese hetan ona tratamento spesial maibe ate agora sidauk vigora tuir lei ida.Prekupasaun nee espera se alokentese tan iha futuru ba povu atoni seluk.Ita hein ( Acn)
 

domingo, 3 de julho de 2011

Fulan 2 tan, Oecusse rona ona radio maubere

" hau mos hakarak hateten ba imi hotu iha oecusse, lakleur tan, lakleur deit iha fulan 2 oin mai imi hotu bele hetan ona lisensa atu rona lian radio maubere iha FM 96.2'' Nee Jose Reis, Adjunto Secretaria Geral da Fretilin nia liafuan iha okazisaun enseramento Konferensia Distrital da Fretilin ne'ebe halao iha Oekusi hola fatin iha salau Igreja Nossa Senhora do Rosario de Fatima, Numbey- Pante Makassar 2 de Julhu 2011.

TOLAS wainhira dada liu tan ho Adjunto ne'e mos hetan informasaun klean liu tan kona ba papel media Radio Maubere ne'ebe hari rasik husi Partido Fretilin hodi sai hanesan media radio partido nian iha distrito sanulu resin tolu.

Tuir pontus seluk mos, Oras nee dadauk rejistrasaun ba Radio Maubere ninia lisensa abertura kobre regiaun Oecusse tama ona iha Timor Telkom hein deit katak iha antes fim de Augusto tinan ne'e Oecusse oan sira bele rona tan ona radio ida tan, ne mak RADIO MAUBERE.

http://www.facebook.com/home.php#!/radiomaubere iha linha web ne'e Oecusse oan sira residensia iha regiaun ne'e bele aksesu profisoriamente liu husi facebook radio maubere nian maski nune persija atu tama( sign up ) ba facebook antes atu sai membrus group ida nee ou bele mos ba sira nebe membrus facebookers ona ( persija sign in deit ) i add ba group radio maubere nee i klik ASK TO JOIN GROUP.

Tuir observasaun TOLAS iha distrito Oecusse, tuir assesmento kiik ida nebe AERCON halo ba populasaun 225 respondentes iha fim de Junhu foin lalis nee hatudu katak 56 % populasaun rona liu radio ( refere ba Radio Communidade Atoni Lifau ) i 36 % husi ne'e rona kalan-kalan.( AERCON ; apresentasaun sobre abatesemento bee mos area urbana distrito Oecusse, 30 Junhu 2011)  

TOLAS espera katak ho presenja husi eksistensia Radio, Journal, no meius seluk media nian iha Oecusse se ajuda diak liu tan prosesa transformasaun sosial ba injustica, irregularidades no mos haksoi povu enclave ne'e husi falta ba informasaun.


sábado, 25 de junho de 2011

Supremo Tribunal indeferiu pedido de registo como partido à FRETILIN-Mudança do vice-primeiro-ministro

Díli, 24 jun (Lusa) -- O Supremo Tribunal de Recurso de Timor-Leste indeferiu o registo do movimento "FRETILIN-Mudança" - a que pertence o atual vice-primeiro-ministro, José Luís Guterres - como partido político para concorrer às eleições de 2012.

Por despacho do dia 20, do presidente do Supremo Tribunal, Cláudio Ximenes, a que a Lusa teve hoje acesso, o porta-voz daquele movimento, dissidente do partido histórico timorense FRETILIN, foi notificado do indeferimento do pedido de registo.

O Supremo Tribunal de Recurso justifica o indeferimento dizendo que há facilidade dos cidadãos eleitores "confundirem a sigla FRETILIN-Mudança com a sigla FRETILIN, bem como a bandeira do partido que se pretende registar com a do existente partido Frente Revolucionária do Timor-Leste Independente -- FRETILIN, o que prejudicaria a verdadeira escolha livre e consciente e, em última instância, a democracia no momento da votação".

No seu despacho, o presidente do Supremo Tribunal de Recurso deixa em aberto a possibilidade dos requerentes prosseguirem com o processo de registo, desde que apresentem "correções necessárias para evitar a identidade de siglas e bandeiras".

Cláudio Ximenes considera ser "fácil para o cidadão eleitor confundir partidos com siglas e bandeiras semelhantes", risco "ainda maior em Timor-Leste, onde o número de analfabetos é muito elevado".

"Por isso o Estado tem a obrigação de tomar medidas para garantir que essa confusão não aconteça", explica o presidente do Supremo Tribunal de Recurso.

Nos fundamentos da decisão, Cláudio Ximenes esclarece que o legislador "proíbe não só a identidade mas também a semelhança da denominação, sigla, bandeira, emblema e hino dos partidos", através da Lei 3/2004.

Nos termos do artigo 12º daquela Lei, "a denominação, sigla, bandeira, emblema e hino de um partido não podem ser idênticos ou semelhantes à de quaisquer outros partidos anteriormente existentes".

O grupo "FRETILIN-Mudança" surgiu na crise de 2006, após o afastamento de Mari Alkatiri de primeiro-ministro, devido ao descontentamento de alguns militantes que pretendiam que a liderança da FRETILIN fosse feita por voto secreto e não por braço no ar.

José Luís Guterres, que se apresentava como candidato a líder da FRETILIN, acabou por desistir de se apresentar ao congresso devido ao sistema de "braço no ar" e tentou, com os seus apoiantes, uma impugnação judicial que não sortiu efeito.

Em 2007, José Luís Guterres recusava formar um novo partido, afirmando estar na FRETILIN e querer continuar no seu partido de sempre, mas depois das eleições aceitou o convite do primeiro-ministro Xanana Gusmão para integrar o Governo da Aliança de Maioria Parlamentar, onde desempenha as funções de vice-primeiro-ministro, cuja legitimidade tem sido contestada pela FRETILIN, que tinha sido o partido mais votado, sem alcançar maioria no Parlamento.

Tendo no horizonte as eleições de 2012, José Luís Guterres e os seus apoiantes decidiram formar um novo partido, com a designação de FRETILIN-Mudança, cujo registo foi agora negado pelo Supremo Tribunal.

MSO

 
 

quinta-feira, 23 de junho de 2011

Indonésia vai resolver problemas de fronteiras não resolvidos incluindo Timor Leste

Triyono WIbowo
Vice-ministro das Relações Exteriores Indonesia
 
Indonésia vai realizar diversas reuniões nos próximos meses para resolver problemas de fronteiras não resolvidos com a Malásia, Vietnã e Timor Leste, disse uma autoridade nesta quinta-feira.
Indonésia concluiu quase todo o seu mar territorial e plataforma continental acordos de fronteira com seus vizinhos, com exceção daqueles com os três países, bem como com Cingapura, Filipinas e República de Palau, diretor da política regional e de segurança Rachmat Budiman afirmou.
"Com o Timor Leste, 90 por cento da fronteira terrestre que foi acordado, mas três segmentos não resolvidos permanecem em negociação. Os dois países têm como alvo para resolvê-lo o mais rapidamente possível dentro deste ano. Vamos realizar uma reunião no futuro próximo ", disse ele à margem da conferência anual sobre o Direito do Mar e assuntos oceano, onde os estudiosos se reúnem para discutir diplomacia fronteira marítima.
Após o acordo sobre a fronteira terrestre foi concluída, Indonésia e Timor-Leste vai começar a negociar as fronteiras marítimas.
Num futuro próximo, a Indonésia também realizar uma reunião com o Vietnã para determinar a fronteira da zona económica exclusiva seguintes três reuniões anteriores, e um acordo em 2003 sobre os limites da plataforma continental, Rachmat disse.
Indonésia teve sua última reunião com a Malásia por uma disputa de fronteira, em Bali, em abril. Embora tenha havido progresso na série de negociações, cinco segmentos continuam por resolver, disse ele.
"As negociações ainda estão em andamento para resolver desacordos sobre os cinco segmentos. Nas partes norte e sul do Estreito de Malaca e no Mar da China Meridional, que ainda estão a negociar sobre as fronteiras da Zona Econômica Exclusiva ", disse Rachmat.
"Como para as fronteiras no mar de Sulawesi, onde as violações ocorrem com freqüência, não chegaram a um acordo, tanto em termos de mar territorial e os limites da plataforma continental, devido a vários problemas técnicos. Não é um impasse, ainda estamos negociando. "
Os dois países criaram uma fronteira provisória do mar territorial, mas ainda estão trabalhando em cerca de 12 milhas náuticas da fronteira no norte de Kalimantan e da parte oriental da ilha Sebatik, disse ele.
Ele disse que as Filipinas havia parado uma negociação com a Indonésia, citando problemas internos, mas que os dois países fizeram uma declaração conjunta para continuar o processo.

Indonésia e Cingapura recentemente se reuniu pela primeira vez para discutir para as fronteiras dos dois países marítimos na parte oriental do estreito de Singapura. Como com o Palau, a Indonésia tem realizou duas reuniões para discutir os limites da plataforma continental e zonas económicas exclusivas.

Vice-ministro das Relações Exteriores Triyono Wibowo disse que a Indonésia iria continuar a implementar a diplomacia de fronteira através de diferentes métodos e plataformas, incluindo negociando as terras remanescentes e as fronteiras marítimas e resolvê-los com a maior brevidade possível, reuniões pelo menos uma vez por ano

 

quarta-feira, 22 de junho de 2011

Protestos sobre o Projeto de Eletricidade em Passabe Oecusse.

TEMPO Interactive, Kupang: O povo de Haumeni Ana no Norte Central Timor, que faz fronteira com o distrito de Oecusse em Timor Leste, protestaram contra a construção de uma rede de células solares de eletricidade está sendo construído pelo governo timorense.

"As pessoas protestaram porque as atividades de construção foram realizadas na zona neutra de ambos os países", Haumeni Ana chefe da aldeia, Siprianus Asuat, disse a jornalistas ontem. Ele disse que o povo havia transmitido suas objeções aos representantes governo timorense em Oecusse.

A célula solar construção da rede de electricidade tem vindo a decorrer nos últimos três meses e as atividades aumentaram a tensão na zona fronteiriça.

Em um comunicado de imprensa, Timor Leste polícia de fronteira post comandante Alexandre Pinto disse que, segundo informações que recebeu de seus superiores, o projeto de eletricidade foi localizado em território de Timor Leste.

"Nós não violou o acordo. A instalação de energia é realizada em Timor Leste território. A instalação foi realizada desde março. Se houver objecções da Indonésia, ele deve ir através dos mecanismos existentes, mas não inflamar a situação, trazendo tropas militares para o local disputado ", disse ele.

Timor Leste, anteriormente chamado de Timor Leste, foi parte da Indonésia, até que um referendo de 1999 resultou em sua independência.

Os dois países ainda têm de resolver disputas sobre alguns enclaves em torno da fronteira, nomeadamente a área de Noel Besi / Citrana ao norte de Kupang regência (1.009 hectares), a área Dilumi / Memo (37 ha) eo Bijael área Sunan-Oben (141 ha) em Belu regência ea Ana Haumeni área em North Central Timor (80 ha). publicada no mesmo dia no The Jakarta Post Kupang.
 

sexta-feira, 10 de junho de 2011

Ha’u lao ba Oeuse labarik sei eskola iha aihun " Prezidenti PD Fernando Lasama koalia ohin.

 
Dili- Presidente Partidu Demokratiku (PD) dezanima (kecewa) tebes hamutuk ho Partidu koligasaun Aliansa Maioria Parlamentar (AMP) hodi kaer ukun.

Tanba durante tinan haat (4) nia laran AMP ukun la fó rejultadu di’ak ba povu nia moris, no buat barak mak faila.

Eis Xefe RENETIL ne’e preukupa liu konaba problema edukasaun ne’ebé durante tinan haat nia laran koligasaun AMP la konsege tejolve, hanesan falta kadeira meja no edifisiu ba eskola ne’ebé kontinua aat.

“Hanesan edukasaun ha’u sente frustasi tanba ha’u la’o to’o iha Oecuse to’o Lakuluta problema meja sei nafatin hela deit,” Ha’u lao ba Oeuse labarik sei eskola iha aihun,” dehan Prezidenti PD Fernando Lasama de Araujo iha konférensia da imprensa horseik, relasiona ho aniversariu PD bad ala X (10) aban.

Ambisaun Politika halo ema seluk nia hanoin muda lalais, Lideransa Partidu iha koligasaun AMP komesa duun malu, hafuhu malu, kesar malu, kontrola malu hodi hateten sai ba povu katak Governasaun AMP ‘faila’. Politiku sira sempre halo konfuzaun iha povu nia oin.

Maibé politiku balun laiha neon katak kriasaun governasaun AMP ne’e responsablidade partidu tomak nian ne’ebé kompoetu husi CNRT, PD, ASDT, PSD no partidu kiik sira seluk atu rejolve.

Hanesan reasaun husi Primeiru Ministru Xanana Gusmão mos, durante sosializasaun PEDN, PM Xanana kritika maka’as no foin rekoñese koligasaun AMP la fó posiblidade atu ukun povu ho hakmatek, PM Xanana mos hateten hakarak ukun mesak iha eleisaun 2012 oin mai.

Entertantu Lasama nudar Prezidente PN, hakilar bebeik katak, “Hau husu bebeik, dehan, iha osan ema atu halo konstrusaun nusa mak atrazu bebeik, ne’e la’os politika maibé moral husi konsensia pesoal ha’u nia laran triste ba situasaun ida ne’e,” dehan Lasama.

“Lasama hatutan, Failla Estrada ita seidauk hadia, falta tinan ida de’it, ha’u hakarak hateten ezekutivu haka’as an iha tinan ida hadia la’os iha kontekstu politiku mais hadia ho responsablidade moral para konstrusaun estadu,” dehan Lasama.

Failansu sira ne’e akontese, tuir Lasama ne’e konsekuensia husi governu aliadu tanba la foti desizaun mesak.

Tanba ne’e, Lasama Promete bainhira PD manan maioria iha eleisaun Jeral 2012, hau hakarak hatete, estadu ne’e iha osan, se PD mak iha kbi’it no hola desizaun mesak, iha tinan ida nia laran eskola iha Timor laran PD hadi’a i kadeira sira ne’ebé iha Timor laran laiha,lor-loron ami hakilar malu to’o estres tiha PD bele rezolve iha tinan ida nia laran,” dehan Lasama.
.

terça-feira, 7 de junho de 2011

Prezidenti PD Oekusi, Marito de Araujo " Fretilin Halo Kampanye Falsu"

Suara Timor Lorosae ,Edisaun Sesta 3 Junhu 2011.Jose Coa

Prezidenti Partido Demokratiko Distrito Oekusi; Marito Arauji Rejeita makaas informasaun Partido Fretilin ne'ebe hatete katak , nia afilia ona ba afilia ona ba Partido Fretilin.
" iha tempu badak mos, sei iha xefe suku balun tan husi Fretilin, maka sei deklara afalia ba PD. Ho ida ne'e ami bele dehan, Fretilin bele lulun biti ona iha Oecusse, a nao ser, sira lori 1 miliar ba kada suku, mai fahe ba ami, hanesan uluk sira promete iha eleisaun 2007, ami sei la foti ulun, " Hatete Marito.

Tuir analisa TOLAS, statement ne'ebe deklara sai husi Prezidenti PD distrito Oekussi ne'e mentiona Xefi Suku balun , tamba ne'e antes hatun artikel ida ne'e TOLAS tenta halo konfirmasaun ba Xefi suku refere iha STL ne'e maibe la hetan komentariu. xefi suku hirak mensiona iha statement ne'e hanesan xefi suku Lel-Ufe Jose Poto, Xefi suku Cunha Abilio Asqueli.

TOLAS mos tenta atu husu klarifikasaun husi Xefi suku rua refere iha leten maibe la hetan konfirmasaun no lakoi atu hatun sira nia komentariu iha Blogger ne'e. No ba imparsialidade TOLAS respeitu independensia husi Xefi suku hirak ne'e ninia hakarak.